woensdag 2 april 2025

DE TIJD VAN TOEN: EEN HARD LABEUR 1920

DE TIJD VAN TOEN: BOERINNEN 1907

BREE - KANAALBRUG ZUID-WILLEMSVAART 1928

SCHILDERIJEN: NEDERLANDS KUNSTSCHILDER ADRIANUS JOHANNES GROENEWEGEN (1874-1963)

Groenewegen studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Rotterdam. Daar bleef hij vervolgens wonen en werken tot 1898. Vervolgens ging hij naar Den Haag en van 1923 tot 1963 woonde en werkte hij in het Noord-Brabantse Budel (waar een straat naar hem is vernoemd). Hij was een realistisch-impressionistisch schilder. Hij maakte werk in olieverf, maar werd vooral geroemd om zijn heldere aquarellen van groene weiden met vee. Groenewegen schilderde echter ook karaktervolle portretten, stillevens, interieurs met boerenfiguren, dieren en riviergezichten. Veel van zijn werk werd geëxporteerd naar Engeland, Schotland, Canada en de Verenigde Staten.

DE TIJD VAN TOEN: BOERIN AAN DE WATERPUT (FOTO JAREN '80)

In sprookjes komen waterputten regelmatig voor als iets magisch, een toegang tot de onderwereld. Maar hier, bij deze langgevelboerderij, wordt gewoon water naar boven gehaald, zoals bij bijna alle boerderijen in vroeger tijden.

De foto is niet eens zo héél oud (jaren '80) maar de sfeer die het oproept, lijkt van veel verder terug. De tijd waarin boerinnen altijd op klompen liepen en zelf hun emmertjes water naar boven haalden. De mevrouw op deze foto heeft waarschijnlijk haar hele leven niets anders gedaan, net zoals haar moeder, en haar oma. Want vóór de komst van de waterleiding stond niet alleen bij vrijwel alle boerderijen een put, maar veel woonhuizen beschikten over een exemplaar. Bij de put hoorde een putstelling, bestaande uit een putmik, een hefboom, de ligger of de putsteiger. Aan de op- en neerbewegende putsteiger hing aan de putkant een schepstok (de putzwengel) met onder aan de puthaak, die aan een hoefijzer in de putwand werd gehaakt als er geen water gehaald werd. De hefboom was voor de balans achteraan verzwaard met een blok hout. Zo gewoon het vroeger was om een put te slaan, is dat nu niet meer. Het aanleggen van een put is inmiddels aan strenge regels gebonden.

DE TIJD VAN TOEN: PUT MET PUTMIK 1980

Gastvrijheid was vroeger een normaal gegeven. Misschien was het wel daarom dat je gewoon via de achterdeur naar binnen ging. Ook hier, bij een boerderij staat de deur open voor bezoek. De put met pukmik herinnert nog aan vroeger tijden, maar het water kwam hier waarschijnlijk toch gewoon al uit de kraan. De foto is immers uit 1980.

De Putmik

Op de boerderij zie je een oude waterput staan. Zo een waterput was vaak de enige bron van water (als je tenminste niet dichtbij een rivier woonde). Leidingwater was er nog niet. Het houten hefmechanisme dat je boven de put ziet is een oude putmik of ook wel putwip genoemd. Dit systeem wordt echter al tientallen jaren niet meer gebruikt want lekker warm water uit de kraan is toch net iets handiger. Waar wateraders redelijk aan de oppervlakte kwamen, kon men een waterput plaatsen zonder al te diep te moeten graven. De functie was niet enkel om water te halen maar ook om eten en drank koel te houden. Op warme zomerdagen werd de kan vers gemolken melk via de haak in het koude water gelaten om koel te houden tot ze opgehaald werd. Ook pintjes werden in een emmer aan de haak gehangen om koel te houden. Wanneer je nu de bodem van zulke putten uitkuist moet je dan ook niet verbaasd zijn dat er gevallen bierflesjes naar boven komen.